اشکال مشابه بردگیاشکال مشابه بردگی از جمله مباحث حقوقی می‌باشد. از اصطلاح بردگی با عنوان بردگی شخصی (Chattel slavery) یا بردگی سنتی در مقابل اشکال مشابه بردگی یا بردگی مدرن نیز تعبیر می‌شود. وجه تشابه و موضوع مشترک میان بردگی در مفهوم سنتی و مدرن آن را در دو عنصر مالکیت (ownership) و کنترل (Control) می‌توان خلاصه نمود. در بردگی سنتی فردی مالک فرد دیگری است به گونه‌ای که می‌تواند هر گونه رفتاری را نسبت به او انجام دهد و او را نظیر یک کالا مورد خرید و فروش قرار دهد و تمامی امور او در کنترل فرد مالک قرار دارد. در بردگی مدرن هم گر چه شدت این نوع ارتباط مانند بردگی سنتی نیست اما باز هم در اینجا مشابه همین نوع ارتباط برقرار است. در این حالت نیز شخصی بیشتر اعمال و رفتارهای فرد تحت نفوذش را در اختیار دارد به گونه‌ای که می‌توان گفت اراده آزادش سلب شده است. ۱ - مقدمهاصطلاح «اشکال مشابه بردگی یا اشکال معاصر بردگی (Contemporary Forms of slavery) که از آن تحت عنوان اشکال نوین بردگی نیز تعبیر می‌شود در هیچ یک از اسناد حقوق بشر تعریف نشده است به خلاف اصطلاح بردگی (slavery) که در ماده یک کنوانسیون بردگی تعریف شده است. از اصطلاح بردگی با عنوان بردگی شخصی (Chattel slavery) یا بردگی سنتی در مقابل اشکال مشابه بردگی یا بردگی مدرن نیز تعبیر می‌شود. وجه تشابه و موضوع مشترک میان بردگی در مفهوم سنتی و مدرن آن را در دو عنصر مالکیت (ownership) و کنترل (Control) می‌توان خلاصه نمود. در بردگی سنتی فردی مالک فرد دیگری است به گونه‌ای که می‌تواند هر گونه رفتاری را نسبت به او انجام دهد و او را نظیر یک کالا مورد خرید و فروش قرار دهد و تمامی امور او در کنترل فرد مالک قرار دارد. در بردگی مدرن هم گر چه شدت این نوع ارتباط مانند بردگی سنتی نیست اما باز هم در اینجا مشابه همین نوع ارتباط برقرار است. در این حالت نیز شخصی بیشتر اعمال و رفتارهای فرد تحت نفوذش را در اختیار دارد به گونه‌ای که می‌توان گفت اراده آزادش سلب شده است. ریشه‌های نخستین تحولات در خصوص گسترش دامنه ممنوعیت بردگی به سایر اشکال و رویه‌های مشابه بردگی را می‌توان در پرتو تحولاتی که منجر به تدوین کنوانسیون تکمیلی منع بردگی و برده فروشی و عملیات و ترتیبات مشابه بردگی (۱۹۵۶) [۱]
.supplementary Convention on the Abolition of slavery، the slave Trade and Institutions and practices similar to slavery، Adopted by a Conference of plenipotentiaries Convensd by Economic and social Council Resolution ۶۰۸ (xxI) of April ۱۹۵۶
شده است، جستجو نموده در واقع مدتی بعد از تصویب کنوانسیون منع بردگی ۱۹۲۶ جامعه بین المللی با اشکال و رویه‌هایی مواجه شد که شرایط و اوضاع و احوال آنها بسیار مشابه بود اما مشمول تعریف بردگی که در کنوانسیون منع بردگی ۱۹۲۶ آمده بود، نمی‌شدند از این رو با تدوین کنوانسیون تکمیلی مذکور در این خصوص بدون آنکه در تعریف ارایه شده تغییراتی را بگنجانند برخی از مصادیق را در قالب اشکال و ترتیبات مشابه بردگی منع نمودند.۲ - بردگی مدرندر حال حاضر گروه کار اشکال معاصر بردگی سازمان ملل متحد (UN Working Group on Contemporary Formsof slavery) در گزارشات خود هر ساله برخی از جدیدترین اشکال مشابه بردگی را از سرتاسر جهان کشف نموده و مطرح می‌سازد و بر شمار اشکال مختلف آن می‌افزاید. ۲.۱ - بندگی رعایابندگی رعایا (Serfdom) یعنی وضعیت یا حالت رعیتی که به موجب قانون یا عرف یا قرارداد مکلف باشد در زمین متعلق به فرد دیگری زندگی کند و برای فرد دیگری خدمات معینی را با دریافت اجرت یا بطور رایگان انجام دهد و در هر حال حق تغییر وضعیت خود را نداشته باشد. [۲]
. Supplementary Convention on the Abolition of slavery، the slave Trade and Institutions and practices similar to slavery، Art، ۱ (b)، UN Doc، E/ CN، ۴/ Sub، ۲/ ۲۰۰۵/۳۴
۲.۲ - بندگی رهنیبندگی رهنی یا اجبار به خدمت در قبال دین (Bonded Labour or Debt Bondage): یعنی حالت یا وضعیتی که از تعهد مدیون نسبت به خدمات شخص خود یا شخص دیگری که تحت فرمان اوست برای تضمین پرداخت قرض استفاده شود در صورتی که ارزش آن خدمات به نحوی که صحیحاً تقویم شود به مصرف استهلاک قرض نرسد یا طول مدت و نحوه آن خدمات محدود و مشخص نباشد. [۳]
. Supplementary Convention on the Abolition of slavery، the slave Trade and Institutions and practices similar to slavery، Art، ۱ (a)، un Doc، CCPR/ C ۱۷۹/ Add، ۸۱ (۱۹۹۷)، un Doc، E/ CN، ۴/ SUB ۲/ ۲۰۰۴/ ۳۶
۲.۳ - وعده به ازدواج در قبال دریافت وجهوعده به ازدواج در آوردن زن در قبال دریافت وجه و همچنین به ارث رسیدن زنان بعد از مرگ شوهر و ازدواج اجباری. [۴]
. Supplementary Convention on the Abolition of slavery، the slave Trade and Institutions and practices similar to slavery، Art، ۱ (C) (d) (e)
۲.۴ - اشکال دیگر معاصر بردگیعلاوه بر موارد فوق برخی از وضعیتها و کارهای خاص نیز به عنوان اشکال مشابه بردگی برشمرده‌شده‌اند. به عنوان نمونه، خدمتکاران خانگی (Domestic Workers) و وضعیت کارهای برخی از کارگران مهاجر (Migrant workers) و همچنین اجبار کودکان به انجام برخی از کارها نظیر قالی بافی، سوارکاری شتر، و فحشای اجباری کودکان و زنان نیز در شمار اشکال معاصر بردگی برشمرده شده‌اند. [۵]
. UN Doc، E/ CN، ۴/۲۰۰۰/ ۱۲، PARA، ۶۸، UN Doc، A/ Res ۵۵/ ۲، ۵ (۲۰۰۰)
قاچاق زنان و کودکان، به کارگیری کودکان در مناقشات مسلحانه، قاچاق اعضا و بافتهای انسانی نیز در زمره اعمال معاصر مشابه بردگی ذکر شده‌اند. [۶]
. un Doc، E/ CN، ۴/ Sub، ۲/ ۱۹۹۴/ ۳۳، un Doc، E/ CN، ۴/ ۱۹۹۷/ ۴۷، Sec، v (A)
تعداد این دسته از اعمال در حال افزایش است.۲.۵ - تجارت برده سفیدبه جهت اهمیت برخی از موضوعات و اشکال معاصر بردگی و جهت جلوگیری از آنها، برخی از اسناد خاص نیز در خصوص آنها به تصویب رسیده‌اند. به عنوان نمونه توافقنامه بین المللی راجع به جلوگیری از تجارت برده سفید، [۷]
. International Agreement for the supperession of the white slave Trade of ۱۹۰۴
در خصوص ممنوعیت تجارت و قاچاق زنان سفیدپوست یکی از اسناد در این ارتباط می‌باشد. مهمترین ویژگی‌که تمامی اعمال فوق را به بردگی مشابه می‌سازد سلب آزادی افراد و شدت خشونت نسبت به افراد و کنترل آنها در هر یک از مصادیق است که حسب مورد نیازمند برسی جداگانه‌ای می‌باشد.۳ - پانویس
۴ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اشکال مشابه بردگی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱۱/۲۸. |